بررسی وضعیت پایداری و تعادل سفره آب زیرزمینی در جهت دستیابی به مدیریت پایدار(مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

شیرزادی, سمیه; صبوحی صابونی, محمود

بررسی وضعیت پایداری و تعادل سفره آب زیرزمینی در جهت دستیابی به مدیریت پایدار(مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل.

² دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل

چکیده

برداشتهای مکرر از چاههای بهرهبرداری مجاز و غیرمجاز موجب شده که میزان تغذیه سفره آبهای زیرزمینی از راههای مختلف نتواند با مقدار برداشت از آن به تعادل برسد و اثرات جبرانناپذیری از جمله بیلان منفی آب زیرزمینی و کاهش غیرقابل برگشت حجم آبخوان را سبب شود. در مطالعهی حاضر، وضعیت تعادلی حوضهی آبریز نیشابور با استفاده از محاسبهی آب تجدیدپذیر و شاخص(نسبت مصرف به آب تجدیدپذیر) در سه وضعیت سال آبی نرمال، خشک و تر مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که حوضهی آبریز نیشابور در وضعیت عدم تعادل بیلان قرار دارد. با توجه به اینکه بیش از 95% برداشت از منابع آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی میباشد، بنابراین الگوی کشت بهینه براساس مقادیر آب تجدیدپذیر در منطقه با هدف تامین حداکثر سود کشاورزان تعیین شد که براساس نتایج، حدود 43000 هکتار از اراضی منطقه تحت آبیاری غیرمجاز میباشند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل حساسیت مدل برنامهریزی ریاضی نشان داد که در دو وضعیت آب تجدیدپذیر(تر سالی و خشکسالی) قیمت سایهای آب در فصل بهار بین مقادیر(7/804 تا 1607)، تابستان(200 تا 3050) و پاییز و زمستان بین (0 تا 430) ریال میباشد. نتایج تخمین تابع تقاضا و سنجش میزان واکنش کشاورزان به تغییرات قیمت آب نشان داد که با تغییر قیمت آب، انگیزهی تغییر الگوی کشت، تخصیص مجدد و مصرف بهینهی آب با کشت محصولات کم آب تر و صرفهجویی در مصرف آب در کشاورزان بهوجود میآید.

طبقه بندیJEL: C61, Q01, Q20, Q25

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20086407.1393.6.24.7.3

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Stability and Balance of Aquifer: Case Study of Neishabur

نویسندگان [English]

s. sh ¹
m. s ²

چکیده [English]

Excess exploitation of groundwater has caused negative balance and irreversible decline of aquifer volume. In the present study, water balance of Neishabur catchment calculated using renewable and consumption index {consumption ratio to renewable water} in three years of normal, wet and dry weather. The optimum cropping patterns based on renewable water levels in the region was determined. The results showed that about 43,000 hectares of land were irrigated illegally. Also, the results of the study showed that shadow price of water in the spring was between 804.7 -1607, in summer between 200 -3050 and in autumn and winter between 0 -430 Rials. Estimates of farmers^, response to changes in water prices showed that with increase in water prices, the probability of using water more efficiently would increase.

کلیدواژه‌ها [English]